ป้ายด้านหน้าพิพิธภัณฑ์ เปิด ศุกร์ เสาร์ อาทิตย์ ๑๐.๓๐ น.ถึง ๑๕.๓๐ น. เชิงสะพานนวรัฐ ฝั่งตะวันออก
วันพฤหัสบดีที่ 25 พฤศจิกายน พ.ศ. 2553
MUSEUM BENJAPON: พระราชพิธีจองเปรียง
MUSEUM BENJAPON: พระราชพิธีจองเปรียง: " วันนี้ผมขออนุญาติอัญเชิญพระราชนิพนธ์พระราชพิธีจองเปรียงในเดือนสิบสองมาต่อจนจบเลยน่ะครับเพราะในเดือน ๑๒ ยังมีอีกพระราชพิธีหนึ่ง ครับ หน้..."
พระราชพิธีจองเปรียง
วันนี้ผมขออนุญาติอัญเชิญพระราชนิพนธ์พระราชพิธีจองเปรียงในเดือนสิบสองมาต่อจนจบเลยน่ะครับเพราะในเดือน ๑๒ ยังมีอีกพระราชพิธีหนึ่ง ครับ
หน้าที่ ๑๔ ถึง หน้าที่ ๑๖ ดังนี้
การจุดโคมไชยนี้ พระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว
เสด็จออกทรงจุดเองไม่ใคร่จะขาด แต่ครั้นเมื่อมีเสาโคมทางน่า
พระที่นั่งอนันตสมาคมขึ้น ไม่ได้เสด็จพระราชดำเนินมาทรงยก
โคมทางพระที่นั่งอาภรณ์พิโมกข์นี้ โปรดให้พระเจ้าลูกเธอเสด็จมา
ทรงยกโคมที่น่าพระที่นั่งอนันตสมาคมเอง ตลอดจนโคมบริวาร
ทั้ง ๑๒ ต้นโดยมาก แต่การซึ่งยกโคมนี้ได้ความว่า เมื่อในแผ่นดิน
พระบาทสมเด็จพระนั่งเกล้าเจ้าอยู่หัวเวลายกโคมยามแรกเปนเวลา
เข้าที่พระบรรธม ไม่ได้เสด็จออกทรงยกโคมเลย ต่อคราวที่ ๒
เวลาเสด็จออกทรงธรรม มหาดเล็กจึงได้นำเทียนถวายทรงจุด
พระราชทานให้กรมพระตำรวจออกเปลี่ยน แต่ในแผ่นดินประจุบันนี้
เสด็จออกบ้างไม่ออกบ้าง ถ้าไม่เสด็จออกพราหมณ์ต้องส่งทาเปรียง
แลเพลิงเข้าไปข้างใน ทรงจุดพระราชทานพระเจ้าลูกเธอออกมา
ยกโคม เหมือนอย่างในแผ่นดินพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้า
ในเวลาที่ไม่ได้เสด็จออกนั้น แลมีเสาโคมในพระบรมมหาราชวัง
ปักประจำทุกตำหนักเจ้านาย ถ้าเปนตำหนักเจ้าฟ้าใช้เสาไม้แก่น
ทาขาว ฉัตรผ้าขาว ๕ ชั้น โคมโครงไม้ไผ่หุ้มผ้าขาวอย่างเดียว
กันกับโคมประเทียบมีครบทุกพระองค์ ถ้าเปนตำหนักพระองค์
เจ้าฤาเรือนข้างในใช้เสาไม้ไผ่ โคมโครงไม้ไผ่ปิดกระดาษอย่าง
โคมบริวารมีทั่วทุกตำหนัก แต่โคมทั้งปวงนี้ใช้ตามตะเกียงด้วย
ถ้วยแก้วฤาชามทั้งสิ้น เหมือนโคมบริวารข้างนอก ตามวังเจ้า
นายซึ่งอยู่นอกพระบรมมหาราชวัง ตั้งแต่พระราชวังบวร ฯ เปน
ต้นลงไปก็มีเสาโคม แต่พระราชวังบวร ฯ เท่านั้น มีโคม
ไชย, โคมประเทียบ, โคมบริวาร, คล้ายในพระบรมมหาราชวัง
วังเจ้าฟ้ามีเสาโคมเหมือนโคมไชยแต่ฉัตร ๕ ชั้น เจ้านายนอก
นั้นตามแต่เจ้าของจะทำ
ในการพระราชพิธีจองเปรียงนี้ มีน่าที่กรมมหาดเล็กซึ่ง
มักจะลืมฤาไม่รู้สึกบ่อย คือเวลาเย็นพลบพนักงานนำเทียนออก
มาส่ง ลางทีก็ไม่มีใครรับ เวลาจะทรงก็ต้องเรียกกันเวยวาย
อย่างหนึ่ง ฤาถ้ารับเทียนมาแล้ว เวลาจะนำเข้าไปถวายมักจะ
จุดเทียนชนวนเข้าไปถวาย การที่มหาดเล็กทำดังนี้เปนการไม่
ระวังในน่าที่ของตัวแลไม่รู้จักจำ อีกอย่างหนึ่ง เมื่อเสด็จออก
พระราชทานเทียนให้พระเจ้าลูกเธอ ฤาไม่ได้เสด็จออก พระราช
ทายเทียนให้พระเจ้าลูกเธอออกไป ก็เปนน่าที่ของมหาดเล็กที่
จะเชิญเสด็จพระเจ้าลูกเธอไปทรงจุดโคมทุก ๆ เสา แลช่วยชักสาย
ในเวลาที่ทรงชักโคมนั้นด้วย
ส่วนพนักงานของกรมพระตำรวจนั้น เปนน่าที่เจ้ากรมปลัด
กรมจ่าเจ้าของเวร ต้องมาคอยรับเทียนไปติดในโคมไชยใบแรก
ที่จะทรงชัก เมื่อเวลาทรงชักต้องคอยโรยหางเชือก ฤาถ้าเวลา
ฝนตกลงมาเชือกเปียกชื้นชักฝืด ก็ต้องเข้ามาช่วยสาวเชือกชัก
โคมนั้นด้วยอีกคนหนึ่ง แล้วรับเทียนสำหรับเปลี่ยนโคมแลเทียน
ชนวนไปจุดโคมบริวาร ในการพระราชพิธีจองเปรียงมีการที่สำหรับ
จะไม่เรียบร้อยพร้อมเพรียงอยู่เพียงเท่านี้ ฯ
ในพระราชนิพนธ์ตอนนี้จะแสดงรายละเอียดในพระราชพิธี และแจ้งข้อบกพร่องในการปฏิบัติหน้าที่ของเจ้าหน้าที่ และทรงตักเตือนให้ทำให้ถูกต้อง ซึ่งถือว่าเป็นพระอัฉริยภาพที่ล้นเกล้ารัชการที่ ๕ ทรงมีและทรงเอาใจใส่ทำให้ชาวประชาเป็นสุขในยุกต์สมัยของพระองค์
หน้าที่ ๑๔ ถึง หน้าที่ ๑๖ ดังนี้
การจุดโคมไชยนี้ พระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว
เสด็จออกทรงจุดเองไม่ใคร่จะขาด แต่ครั้นเมื่อมีเสาโคมทางน่า
พระที่นั่งอนันตสมาคมขึ้น ไม่ได้เสด็จพระราชดำเนินมาทรงยก
โคมทางพระที่นั่งอาภรณ์พิโมกข์นี้ โปรดให้พระเจ้าลูกเธอเสด็จมา
ทรงยกโคมที่น่าพระที่นั่งอนันตสมาคมเอง ตลอดจนโคมบริวาร
ทั้ง ๑๒ ต้นโดยมาก แต่การซึ่งยกโคมนี้ได้ความว่า เมื่อในแผ่นดิน
พระบาทสมเด็จพระนั่งเกล้าเจ้าอยู่หัวเวลายกโคมยามแรกเปนเวลา
เข้าที่พระบรรธม ไม่ได้เสด็จออกทรงยกโคมเลย ต่อคราวที่ ๒
เวลาเสด็จออกทรงธรรม มหาดเล็กจึงได้นำเทียนถวายทรงจุด
พระราชทานให้กรมพระตำรวจออกเปลี่ยน แต่ในแผ่นดินประจุบันนี้
เสด็จออกบ้างไม่ออกบ้าง ถ้าไม่เสด็จออกพราหมณ์ต้องส่งทาเปรียง
แลเพลิงเข้าไปข้างใน ทรงจุดพระราชทานพระเจ้าลูกเธอออกมา
ยกโคม เหมือนอย่างในแผ่นดินพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้า
ในเวลาที่ไม่ได้เสด็จออกนั้น แลมีเสาโคมในพระบรมมหาราชวัง
ปักประจำทุกตำหนักเจ้านาย ถ้าเปนตำหนักเจ้าฟ้าใช้เสาไม้แก่น
ทาขาว ฉัตรผ้าขาว ๕ ชั้น โคมโครงไม้ไผ่หุ้มผ้าขาวอย่างเดียว
กันกับโคมประเทียบมีครบทุกพระองค์ ถ้าเปนตำหนักพระองค์
เจ้าฤาเรือนข้างในใช้เสาไม้ไผ่ โคมโครงไม้ไผ่ปิดกระดาษอย่าง
โคมบริวารมีทั่วทุกตำหนัก แต่โคมทั้งปวงนี้ใช้ตามตะเกียงด้วย
ถ้วยแก้วฤาชามทั้งสิ้น เหมือนโคมบริวารข้างนอก ตามวังเจ้า
นายซึ่งอยู่นอกพระบรมมหาราชวัง ตั้งแต่พระราชวังบวร ฯ เปน
ต้นลงไปก็มีเสาโคม แต่พระราชวังบวร ฯ เท่านั้น มีโคม
ไชย, โคมประเทียบ, โคมบริวาร, คล้ายในพระบรมมหาราชวัง
วังเจ้าฟ้ามีเสาโคมเหมือนโคมไชยแต่ฉัตร ๕ ชั้น เจ้านายนอก
นั้นตามแต่เจ้าของจะทำ
ในการพระราชพิธีจองเปรียงนี้ มีน่าที่กรมมหาดเล็กซึ่ง
มักจะลืมฤาไม่รู้สึกบ่อย คือเวลาเย็นพลบพนักงานนำเทียนออก
มาส่ง ลางทีก็ไม่มีใครรับ เวลาจะทรงก็ต้องเรียกกันเวยวาย
อย่างหนึ่ง ฤาถ้ารับเทียนมาแล้ว เวลาจะนำเข้าไปถวายมักจะ
จุดเทียนชนวนเข้าไปถวาย การที่มหาดเล็กทำดังนี้เปนการไม่
ระวังในน่าที่ของตัวแลไม่รู้จักจำ อีกอย่างหนึ่ง เมื่อเสด็จออก
พระราชทานเทียนให้พระเจ้าลูกเธอ ฤาไม่ได้เสด็จออก พระราช
ทายเทียนให้พระเจ้าลูกเธอออกไป ก็เปนน่าที่ของมหาดเล็กที่
จะเชิญเสด็จพระเจ้าลูกเธอไปทรงจุดโคมทุก ๆ เสา แลช่วยชักสาย
ในเวลาที่ทรงชักโคมนั้นด้วย
ส่วนพนักงานของกรมพระตำรวจนั้น เปนน่าที่เจ้ากรมปลัด
กรมจ่าเจ้าของเวร ต้องมาคอยรับเทียนไปติดในโคมไชยใบแรก
ที่จะทรงชัก เมื่อเวลาทรงชักต้องคอยโรยหางเชือก ฤาถ้าเวลา
ฝนตกลงมาเชือกเปียกชื้นชักฝืด ก็ต้องเข้ามาช่วยสาวเชือกชัก
โคมนั้นด้วยอีกคนหนึ่ง แล้วรับเทียนสำหรับเปลี่ยนโคมแลเทียน
ชนวนไปจุดโคมบริวาร ในการพระราชพิธีจองเปรียงมีการที่สำหรับ
จะไม่เรียบร้อยพร้อมเพรียงอยู่เพียงเท่านี้ ฯ
ในพระราชนิพนธ์ตอนนี้จะแสดงรายละเอียดในพระราชพิธี และแจ้งข้อบกพร่องในการปฏิบัติหน้าที่ของเจ้าหน้าที่ และทรงตักเตือนให้ทำให้ถูกต้อง ซึ่งถือว่าเป็นพระอัฉริยภาพที่ล้นเกล้ารัชการที่ ๕ ทรงมีและทรงเอาใจใส่ทำให้ชาวประชาเป็นสุขในยุกต์สมัยของพระองค์
สมัครสมาชิก:
บทความ (Atom)