ในพระราชนิพนธ์พระราชพิธีเดือนอ้ายนี้ทรงไว้อย่างล่ะเอียดหน้าศึกษายิ่งถ้าหากได้ลองอ่านดูมีอะไรที่แฝงอยู่มากครับ วันนี้นำ หน้าที่ ๖๖ ถึงหน้าที่ ๖๗ มาให้อ่านเลยน่ะครับ
บัดนี้จะยกแต่รายการพระราชพิธีไล่น้ำเมื่อปีเถาะตรีศกมาว่า
ไว้พอเปนตัวอย่าง ด้วยพิธีนี้คงจะไม่มีอีกต่อไปภายน่า การที่ทำนั้น
ว่าขึ้นไปตั้งประชุมกันนที่วัดท้ายเมืองแขวงเมือนนนทบุรี มีอาลักษณ์
ฤาราชบัณฑิตอ่านคำประกาศตั้งสัตยาธิฐานมัสการพระรัตนไตรย
แลเทพยดา และพระเจ้าแผ่นดินซึ่งนับเปนสมมุติเทพยดา แล้ว
อ้างความสัตย์ซึ่งได้มีความนับถือต่อเทพยดาทั้งสาม คือวิสุทธิ
เทพยดา อุปปาติกเทพยดา สมมติเทพยดา ขอให้น้ำลดถอยลง
ไปตามความประสงค์ ข้อใจความในคำประกาศมีอยู่เพียงเท่านี้
แต่พระพุทธรูปซึ่งใช้ในการพระราชพิธีไล่น้ำนี้ ที่ปรากฎใน
คำประกาศ มีชื่อแต่พระไชย พระคันธารราษฎ์ หามีพระห้าม
สมุทไม่ แต่ได้ทราบจากพระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมพระปวเรศวิริยา
ลงกรณ์ ว่าเมื่อเวลาปีเถาะตรีศกนั้นท่านพึ่งทรงผนวชได้ ๓ พรรษา
ทราบว่าเกิดมีข้อเถียงกันว่าด้วยเรื่องพระห้ามสมุทซึ่งจะเชิญไปไล่น้ำว่าจะเปนอย่างที่ยกพระหัตถ์เดียวฤาสองพระหัตถ์เปนห้ามสมุทแน่
ซึ่งพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ได้ทรงตัดสินไว้ว่ายก
สองพระหัตถ์ เปนเหตุให้พอสันนิฐานได้ว่าพระสำหรับไล่น้ำตาม
คำประกาศ ซึ่งอ้างถึงว่าพระคันธารราษฎ์ดูไม่เข้าเรื่องกันกับที่จะ
ให้น้ำน้อยนั้น ถ้าจะได้คงจะได้ใช้ในแผ่นดินพระบาทสมเด็จ
พระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลกย์ ด้วยเปนเวลาที่แรกสร้าง อยู่
ข้างจะโปรดปรานมาก การที่เอามาใช้ในการไล่น้ำ ก็คงจะถือว่า
พระพุทธปฎมากรอย่างนั้น เปนที่ทำให้น้ำฝนตกลงมาได้ ก็คงจะ
ทำให้แห้งได้ ด้วยในเวลานั้นตำหรับตำราอันใดก็สูญหาย เปน
แต่ทำไปตามอันโนมัติหาเหตุผลที่จะเกณฑ์ให้พระพุทธเจ้าทำพิธี
มีเค้าเงื่อนอันใดก็ยกหยิบเอามา พอเปนเหตุที่ตั้งแห่งความสวัสดิมงคล
ยิ่งใหญ่กว่าเทพยดา ครั้นตกมาแผ่นในแผ่นดินพระบาทสมเด็จพระ
นั่งเกล้าเจ้าอยู่หัว จะไปเห็นเค้าเรื่องที่ทรมานชฎิล พระพุทธเจ้า
เสด็จอยู่ในที่มีน้ำถ่วมโดยรอบก็ไม่ถ่วมถึงพระองค์ เปนเค้ามูลดี
กว่าพระคันธารราษฎ์ จึงได้เปลี่ยนพระห้ามสมุท การซึ่งโจทย์
เถียงกันนั้นก็จะเปนด้วยไม่เคยใช้มา แต่พอรู้ได้ว่าคงใช้พระห้าม
สมุทเปนแน่
ในพระราชนิพนธ์ตอนนี้กล่าวถึงพระที่ใช้ในพิธีว่าใช้พระพุทธรูปใดในสมัยก่อน ๆ ครับ
ป้ายด้านหน้าพิพิธภัณฑ์ เปิด ศุกร์ เสาร์ อาทิตย์ ๑๐.๓๐ น.ถึง ๑๕.๓๐ น. เชิงสะพานนวรัฐ ฝั่งตะวันออก
วันพุธที่ 15 ธันวาคม พ.ศ. 2553
พระราชพิธีเดือนอ้าย
สมัครสมาชิก:
บทความ (Atom)