พระประวัติ พระราชชายา เจ้าดารารัศมี

    ครับในบทความ่ก่อน มีคำประโยคในพระราชหัตถเลขา ซึ่งคงต้องมีการแปลความซึ่งตามความคิดของผมขออนุญาตินำเสนอ ดังนี้ ในพระราชหัตถเลขาตอนหนึ่งทรงว่า "เพราะรถไฟมันฆ่าเสียเท่านั้น" เมื่อมาพิจารณาดู ความหมายคงหมายถึง ในอดีตนั้นปากน้ำโพ ที่รวมของการค้าขายทางเรือจากแม่น้ำปิง วัง ยม น่าน ที่จะต่อมายังกรุงเทพฯ และในต้นแม่น้ำเจ้าพระยาบริเวณปากน้ำโพ คงจะคึกคักไปด้วยเรือขนสินค้า และเรือที่รับส่งคนไปทางน้ำแต่เมื่อทางรถไฟได้มาถึงปากน้ำโพ การเดินทางและการค้าขายทางน้ำคงเสื่อมความนิยมลงจึงทำให้เงียบเหงาลงไปเป็นอันมากทำให้พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวทรงได้มีพระราชหัตถเลขาด้านบนนั้น ซึ่งก็ทำให้เรารู้ว่าการขนส่งทางน้ำจากกรุงเทพฯ ขึ้นไปถึงหัวเมืองทางเหนือคงมีการเปลี่ยนแปลงครั้งใหญ่เมื่อมีการสร้างทางรถไฟไปถึงในสมัยนี้เอง แต่การขนส่งทางเรือจากปากน้ำโพขึ้นไปทางเชียงใหม่ก็คงยังคงมีอยู่ เมืองต่างๆ ริมแม่น้ำปิงก็ยังคงความสำคัญ เช่นเมืองกำแพงเพชร เมืองแหง(จังหวัดตาก) อำเภอป่าซาง จังหวัดลำพูน และเชียงใหม่ เป็นต้น ในตอนนี้ผมก็จะนำเรียบเรียงพระประวัติพระราชชายา เจ้าดารารัศมี โดยเจ้าแก้วนวรัฐ ฯในส่วนพระราชโทรเลข และพระราชหัตถขา ของรัชกาลที่ ๕ มานำเสนอต่อ ดังนี้

หน้าที่ ๓๒ ถึงหน้า ๓๓
                                      (สำเนาพระราชหัตถเลขา)
                                        วันที่ ๑๖ กุมภาพันธ์ รัตนโกสินทรศก ๑๒๗
ดารา
     ด้วยวันนี้ดิลก ฯ ลาว่าจะขึ้นไปส่ง เผอิญพอฝรั่งให้เอารูปถ้ำ
มองมาขาย จึงนึกว่าไปตามทางคงจะเปล่าเต็มที อ่านหนังสือตาลาย
เพื่อจะหยุดดูรูปเล่นให้เป็นการแกรำราญ แต่เสียดายเวลาไม่พอที่จะ
ได้จดชื่อตำบลลงเป็นหนังสือไทย นอกจากเมืองจีนและญี่ปุ่น เป็นที่
ซึ่งเคยไปเที่ยวแล้วโดยมาก ที่เล่าถึงหน้งสือไกลบ้านก็มีหลายตำบล
ยังมีสวิซเซอร์แลนด์ เบลเยี่ยม แลละฮอแลนด์ที่ได้ไป แต่เห็นว่า
ที่ส่งมาถึง ๗๙๘ มากเต็มทีอยู่แล้ว จะไม่มีที่เอาไป แต่เท่านี้ก็หนัก
พออยู่แล้ว ไม่แน่ใจว่าจะชอบฤาไม่ เพราะมันหนักเรือกีดที่เต็มที
แต่ถ้าเป็นเรือที่มีขั้วสมุดจะเรียงแทนสมุดก็ได้ ดุ๊กและเจ้าชายว่าคงจะ
ชอบจึงได้สั่งขึ้นมา แต่พะรุงพะรังนักส่งให้ ดิลก ฯ คืนมาเสียได้
มันยังมีช่องที่จะส่งถึงได้ก็ส่งด้วยความคิดถึงเท่านั้น
     ขออำนวยพรอีกครังหนึ่งพร้อมกับความรัก.
                  (พระบรมนามาภิธัย) จุฬาลงกรณ์ ป.ร.

                       
                          (สำเนาพระราชหัตถเลขา)
                           วันที่ ๖ มีนาคม รัตนโกสินทรศก ๑๒๗
ดารา
   ด้วยนึกถึงอายุเจ้าเต็มสามรอบ ได้คิดไว้แล้วว่าจะให้ของขวัญ
เผอิญประจวบเวลาไม่อยู่ จะให้ก่อนขึ้นไป ทำไม่ทัน จึงได้จัดของ
ส่งขึ้นมาด้วยหวังว่าจะได้รับที่เชียงใหม่ไม่ช้ากว่าวันไปถึงเท่าใด ขอ
อำนวยพรให้มีอายุยืนยาวหายเจ็บไข้ กลับลงมาโดยความสุขสบาย
ทุกประการ ขอให้ดูหนังสือที่เขียนไว้ข้างในหลังหีบหน่อย เผลอไป
จะไม่ได้อ่าน ขอบอกความคิดถึงอยู่เสมอไม่ขาด ตัวไปเที่ยวเองทิ้ง
อยู่ข้างหลังไม่ห่วง แต่ครั้นเวลาเจ้าจากไปรู้สึกเป็นห่วงมากจริง ๆ.

                                    (พระบรมนามาภิธัย) จุฬาลงกรณ์ ป.ร.
      จากพระราชหัตถเลขาทั้งสองฉบับโดยเฉพาะฉบับหลังนี้แสดงถึงความรักความผูกพันธ์ที่สมเด็จพระพุทธเจ้าหลวงมีต่อพระราชชายา เจ้าดารารัศมี อย่างมาก .